شوک دهی در پرورش قارچ دکمه ای
در پرورش قارچ دکمه ای، مرحله شوک دهی با ورود هوای آزاد به داخل سالن غلظت گازکربنیک به حدود ۱۰۰۰ تا۱۵۰۰ ppm و دمای کمپوست از ۲۵ تا ۲۳ کاهش داده می شود.
هدف از پایین آوردن دما و هوادهی متوقف کردن رشد میسلیوم ها و ایجاد تمایل در میسلیوم برای ورود به فاز زایشیاست.
شرایط محیطی در مرحله شوک دهی قارچ دکمه ای
شرایط محیطی در مرحله شوک دهی قارچ دکمه ای
در زمان شوک دهی قارچ دکمه ای سه عامل دما، رطوبت و co2 مهم است.
دما
یکی از فاکتورها در شوک دهی پایین آوردن دما است که در مدت حدود ۳ روز این عمل به مرور انجام می گیرد تا رشد رویشی به زایشی تبدیل شود. میزان پایین آوردن دما بستگی به واریته دارد. در سالن های مجهز پرورش قارچ دکمه ای دمای ۱۹درجه شوک دهی انجام می شود.
co2
در زمان قبل از شوک دهی غلظت co2 بالا و ppm 2000 است که باید در زمان شوک دهی به مرور غلظت co2 کاهش یابد.
رطوبت
رطوبت در روزهای اول شوک دهی قارچ دکمه ای به منظور حفظ و زنده نگه داشتن ریسه ها باید بالا باشد.
از شروع هوادهی تا نخودی شدن پین ها رطوبت محیط تا ۹۷% در نظر گرفته می شود، چرا که پایین بودن رطوبت محیط باعث آسیب رسیدن و زرد شدن پین ها و در نهایت مرگ آن ها را به دنبال خواهد داشت.
با کاهش دما، ایجاد گره ها، ته سنجاقی ها و پین ها انجام می گیرد. با تولید نخودی ها کاهش رطوبت محیط انجام شده تا رشد آن ها افزایش یابد.
روش های شوک دهی
آهسته و به صورت تدریجی
در این روش رشد میسلیوم ها متوقف نشده و درون خاک ادامه پیدا می کند و تشکیل پین ها به تدریج و طی چند روز انجام می گیرد. این روش موجب تشکیل پین هدهای کمتری خواهد شد.
با سرعت و کاهش ناگهانی
در این حالت رشد رویشی متوقف شده و تمام پین ها به صورت یک دفعه ای تشکیل می شوند. این روش بیشتر جهت برداشت مکانیکی انجام می گیرد.
روش های هوادهی
توسط دستگاه مکنده
دراین روش هوای تازه با دمای مناسب به وسیله مکش از داخل راهرو به داخل سالن انجام می گیرد. عیب این روش در این است که رطوبت مورد نیاز تأمین نخواهد شد.
توسط دستگاه دمنده
در این روش جریان هوا به وسیله یک کانال مرکزی همراه با هوای تازه و رطوبت به داخل سالن پرورش قارچ انجام می گیرد و رطوبت مورد نیاز تأمین می شود.
توسط دستگاه مرکزی
در این روش به صورت کنترل شده هوای آزاد و هوای در گردش مخلوط و وارد سالن می شود.
در صورت بروز هرگونه مشکل در هوادهی، مانند عدم ورود اکسیژن به داخل با عدم خروج co2 تأثیر منفی بر روی محل، زمان و شکل اندام های باردهی قارچ ایجاد خواهد شد.
با انجام شوک دهی سلول های پریموردیا تشکیل می شود، لذا برای تشکیل این سلول ها شرایطی لازم است که در زیر مطرح می شود:
۱- تأمین هوای تازه اکسیژن دار و خارج نمودن co2 از داخل سالن
۲- تنظیم دمای کمپوست
۳- تنظیم رطوبت سالن
در صورتی که این شرایط فراهم نشود و تهویه مناسب در سالن انجام نگیرد، رشد میسلیوم ها ادامه یافته و یک لایه میسیلیومی که مانع نفوذ آب به داخل خاک می شود، تشکیل می گردد، به این ترتیب ته سنجاقی ها تشکیل می شود، ولی رشد نمی کنند و کاهش بازدهی را به دنبال خواهند داشت.
در صورتی که پایین آوردن دما و تهویه سالن به صورت سریع انجام گیرد، افزایش تعداد اندام های قارچ در سطح را به دنبال خواهد داشت که باعث کاهش کیفیت قارچ خواهد شد.
پین های سنجاقی بعد از چند روز به قارچ های نخودی تبدیل شده و این رشد به میزان رطوبت محیط و دما بستگی دارد.
برای تبدیل شدن ته سنجاقی ها به نخودی باید مراحل زیر انجام گیرد:
۱) دمای کمپوست ۱۹ درجه سانتی گراد
۲) تنظیم رطوبت به میزان ۸۵ تا ۹۰%
۳) تهویه سالن به صورتی که co2 سالن از ۵۰۰۰ ppm در زمان هوادهی به ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ ppm برسد.
تحقیقات نشان داده در دمای حدود ۱۹ تا ۲۰ درجه سانتی گراد یک پین ته سنجاقی در حدود یک هفته بالغ شده در صورتی که دما به حدود ۱۰ درجه برسد، این زمان به ۲۰ روز افزایش پیدا می کند.
در این زمان کاهش میزان co2 داخل سالن نیز بسیار مهم می باشد.
در صورتی که تهویه مناسب نبوده و غلظت co2 بالا باشد، عوارضی بر روی قارچ ایجاد می شود که می توان به چند نمونه اشاره کرد:
۱) ظهور قارچ با ساقه های بلند و قاعده منظم
۲) قارچ ها فاقد کلاهک بوده و رشد آن ها کند می شود.
۳) رشد رویشی میسلیوم ها ادامه پیدا می کند و حالت استروما در سطح بستر دیده می شود.
همچنین پایین بودن بیش از حد co2 عوارضی دارد که در زیر به آن ها اشاره می شود:
۱) تعداد پین ها زیاد می شود.
۲) به دلیل اختلال در رشد وزن قارچ ها سبک تر از حد معمول می شود.
افزایش میزان co2 در سالن در مرحله شوک دهی و پایین بودن تهویه سالن باعث
۱) افزایش رشد ریسه ها
۲) کاهش تعداد پین ها خواهد شد.